Chahida te gast bij Nieuws&Co: studeren zonder “universitaire gebruiksaanwijzing” is toch best lastig

Op 10 februari was Chahida te gast bij het radioprogramma Nieuws en Co. Chahida is docent bij de faculteit sociale wetenschappen en projectleider van UP-Community. Samen met Dieuwke Teertstra ging ze in gesprek over studenten die als eersten uit hun familie gaan studeren en niet altijd gemakkelijk hun weg kunnen vinden in het studentenleven. Om deze “eerste-generatie-studenten” op weg te helpen is de Universiteit Utrecht een nieuw programma gestart.

De groep van eerste-generatie-studenten is heel divers, met allerlei mensen afkomstig uit de stad of een dorp, met verschillende achtergronden, denk daarbij aan diversiteit in gender of leeftijd. Het gaat dus om een hele diverse groep met één gemeenschappelijke factor, namelijk dat ze allemaal als eerste of één van de eersten uit het gezin gaan studeren aan het hoger onderwijs. Het gaat om een best grote groep: zo’n 30% van de nieuwe studenten is een eerste-generatie-student.

Universitaire gebruiksaanwijzing

Ook Chahida was ooit zelf een eerste-generatie-student. Het voornaamste waar ze tegen aanliep tijdens haar studietijd was dat ze zich niet thuis voelde en dat ze het gevoel had dat haar studiegenoten “één of andere gebruiksaanwijzing hadden gekregen bij aanvang” die zij niet had gehad. Ze kon dus inhoudelijk prima meekomen in de studie, maar eigenlijk alles wat erbij kwam kijken, “al die handigheidjes”, daar was ze simpelweg minder van op de hoogte. Bijvoorbeeld waar je het beste stage kon lopen of dat het heel slim was om vrijwilligerswerk te doen naast je studie of dat als je een politieke carrière ambieerde, het best wel handig is om lid te worden van de jongerenafdeling van een politieke partij. Al die handigheidjes over stages of bestuursjaren waren haar onbekend.

Andere generatie, dezelfde uitdagingen

Toen Chahida studeerde heerste vooral het idee dat je voornamelijk student bent en je de rest maar moest bijbenen. Het ging daarbij minder om studentsucces, maar vooral om studiesucces. Diversiteitsprogramma’s, zoals UP-Community, bestonden toen nog niet. Het is inmiddels al een tijdje terug dat Chahida zelf studeerde, maar de uitdagingen die zij heeft ervaren bestaan nog steeds voor de huidige eerste-generatie-studenten. Chahida: “Het liefst wou ik dat ik kon zeggen dat het na bijna 20 jaar bijna helemaal veranderd is en dat eerste-generatie-studenten nu wel degelijk hun weg weten te vinden, maar dat is helaas niet het geval.” Nog steeds hoort Chahida verhalen van eerste-generatie-studenten over dingen die zij meemaken tijdens de les of op de universiteit. Ook zijn er nog steeds studenten die overwegen af te haken omdat zij zich niet kunnen herkennen in anderen en denken: “hier hoor ik niet thuis”.

Tekst gaat door onder de foto.

Onbegrip

Deze groep studenten missen dus vaak de tips en tricks waar niet-eerste-generatie-studenten wel van kunnen profiteren, maar het fenomeen gaat toch nog verder dan dat. Ook in de les kunnen eerste-generatie-studenten tegen onbegrip aanlopen. Chahida: “Vaak hebben de studenten op wie ik mij richt praktijkopgeleide ouders en daar worden soms vervelende opmerkingen over gemaakt of dat zij bepaalde dingen niet zouden begrijpen. Dat is best kwetsend als jij daar als student zit met praktijkopgeleide ouders.”

Diepgaande gevolgen

Naast dat eerste-generatie-studenten vaker uitvallen, zijn er ook meer eerste-generatie VWO-leerlingen die toch kiezen voor het hbo omdat ze denken dat het een veiligere optie is, terwijl ze prima de capaciteit hebben om naar de universiteit te gaan.

“Dat is niet vanwege een specifieke of beter-aansluitende studie op het hbo, wat goed mogelijk is, maar echt omdat ze het zo veilig mogelijk voor zichzelf willen maken. Toch zonde.”

UP-Community

UP-Community bestaat uit een breed programma, met oog voor diversiteit onder de doelgroep. Het richt zich op talentontwikkeling, mentoring en het zichtbaar maken van het hidden curriculum. Dit laatste houdt in dat er ongeschreven regels bestaan op de universiteit of het hbo die niet voor iedereen altijd meteen duidelijk zijn. Chahida: “we bieden onze studenten, die lid kunnen worden, de ontwikkelkansen en het netwerk wat niet-eerste-generatie-studenten wel tot hun beschikking hebben.” Mocht je als eerste-generatie-student behoefte hebben aan een mentor dan koppelen we je daaraan, maar wil je lid worden voor alleen de sociale activiteiten of omdat je wel wat extra hulp kunt gebruiken bij sollicitatietrainingen, dan ben je ook van harte welkom. Het is aan de student zelf om te kiezen: “Waar wil ik wel gebruik van maken, wat heb ik nodig en wat heb ik niet nodig.”

Chahida: “UP-Community moet een gemeenschap bieden waar je je kan omringen met mensen waarin je je kunt herkennen en met wie jij je kunt identificeren.”